Z najnowszego raportu Librusa wynika, że aż 53% nauczycieli w Polsce zmaga się z negatywnymi emocjami podczas pracy, 35% odczuwa ciągły stres, a około 37% traci poczucie celowości w swojej roli zawodowej. Pomimo tego, imponujące 92% angażuje się w swoją pracę z pełnym zaangażowaniem. Te dane sygnalizują pilną potrzebę wsparcia dla nauczycieli w obliczu rosnących wyzwań zawodowych.

Te wyniki są alarmujące, ale jednocześnie świadczą o ogromnej determinacji i poświęceniu nauczycieli. Mimo przeszkód emocjonalnych i psychicznych, większość z nich nadal dąży do zapewnienia wysokiej jakości edukacji. Jednakże, aby utrzymać ten poziom zaangażowania i zapobiec dalszemu wypaleniu zawodowemu, konieczne jest zwiększenie wsparcia i zrozumienia dla nauczycieli. Wsparcie to powinno obejmować nie tylko aspekty psychologiczne, ale również praktyczne narzędzia i zasoby, które pomogą im radzić sobie z codziennymi wyzwaniami zawodowymi. To klucz do budowania zrównoważonego i efektywnego systemu edukacyjnego, który wspiera zarówno nauczycieli, jak i uczniów.

Badanie przeprowadzone przez Librus i dr. Mateusza Paligę z Uniwersytetu Śląskiego, w którym wzięło udział ponad 7100 nauczycieli, rzuca nowe światło na ich stan emocjonalny w pracy. 

• Zaskakująco, ponad połowa (52,68%) respondentów przyznaje, że doświadcza negatywnych emocji w pracy. 
• Problem z motywacją uczniów i dostosowaniem programu nauczania dotyka 42,33% nauczycieli. 
• Znaczące 36,88% czuje się często wyczerpane, co jest sygnałem wypalenia zawodowego, a dodatkowe 12,61% odczuwa to stale. 
• Stres w pracy jest codziennością dla 35,39%, a okazjonalnie doświadcza go kolejne 35,6%. 
• Co więcej, niemal 30% nauczycieli odczuwa brak sensu w swojej pracy.

Te wyniki są niepokojące i wskazują na głęboki kryzys w zawodzie nauczyciela. Wysoki poziom negatywnych emocji, stresu i poczucia wypalenia zawodowego może mieć długofalowe skutki nie tylko dla samych nauczycieli, ale także dla jakości edukacji i dobrostanu uczniów. Istotne jest, aby system edukacyjny zwrócił uwagę na te alarmujące sygnały i podjął kroki w celu wsparcia nauczycieli, zarówno pod względem emocjonalnym, jak i praktycznym. Potrzebne są działania, które pomogą nauczycielom odzyskać poczucie skuteczności i satysfakcji z pracy, a także strategie radzenia sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym. To kluczowe dla zapewnienia zdrowego i efektywnego środowiska edukacyjnego.

Pozytywnych emocji nie brakuje

Mimo wyzwań, nauczyciele nadal znajdują pozytywne aspekty w swojej pracy. Badanie Librusa pokazuje, że obraz sytuacji emocjonalnej nauczycieli nie jest całkowicie mroczny. Chociaż poziom emocji waha się wokół średniej, to jednak pozytywne uczucia przeważają nad negatywnymi. Około 43% nauczycieli zgłasza doświadczanie silnych pozytywnych emocji, w porównaniu do niecałych 27%, którzy odczuwają silne emocje negatywne.

To  daje powód do optymizmu. Wskazuje, że mimo trudności, nauczyciele nadal czerpią satysfakcję i radość ze swojej pracy. To może być kluczowe dla ich zdrowia psychicznego i efektywności zawodowej. Pozytywne emocje są ważne, ponieważ mogą pomagać w radzeniu sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym. Warto zatem zastanowić się, jak system edukacyjny może dalej wspierać i rozwijać te pozytywne aspekty pracy nauczycieli, aby pomóc im utrzymać równowagę emocjonalną i zwiększyć ich ogólne zadowolenie z pracy.

Poziom odczuwania emocji pozytywnych i negatywnych przez nauczycieli w pracy – porównanie (Źródło: Raport Librusa)

Chociaż nauczyciele doświadczają więcej emocji pozytywnych niż negatywnych, proporcja ta jest zbyt bliska równowadze, osiągając stosunek 1:1. Raport Librusa podkreśla, że pełne korzyści emocji pozytywnych, takie jak rozwój umysłowy i społeczny, są osiągalne tylko wtedy, gdy stosunek emocji pozytywnych do negatywnych przekracza 3:1.

Ta równowaga emocji wśród nauczycieli jest sygnałem do refleksji. Wskazuje na potrzebę większego wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia nauczycieli. Aby nauczyciele mogli w pełni korzystać z pozytywnych aspektów swojej pracy i przekładać je na rozwój osobisty oraz efektywność zawodową, konieczne jest stworzenie środowiska, które promuje i utrzymuje wyższy stosunek emocji pozytywnych do negatywnych. Znaczenie tego aspektu jest kluczowe nie tylko dla samych nauczycieli, ale również dla jakości edukacji, jaką otrzymują uczniowie.

Zaangażowanie w pracę (Źródło: Raport Librusa).

Wspieranie nauczycieli w różnych aspektach ich pracy jest kluczowe. Skupienie się na wzmacnianiu ich zasobów i dobrego samopoczucia, a także na działaniach zmniejszających negatywne emocje, jest niezbędne. Jak wskazuje raport, pozytywne emocje pozwalają nauczycielom na otwarcie się na nowe informacje, efektywniejsze podejmowanie decyzji, poszukiwanie alternatywnych rozwiązań, rozwijanie umiejętności oraz zdobywanie zasobów na różnych płaszczyznach życia.

Ten fragment raportu podkreśla znaczenie pozytywnych emocji w pracy nauczyciela. Nie chodzi tylko o dobre samopoczucie, ale o realne korzyści, jakie płyną z pozytywnego nastawienia: lepsze przyswajanie wiedzy, skuteczniejsze rozwiązywanie problemów, rozwój osobisty i zawodowy. To pokazuje, jak ważne jest tworzenie środowiska pracy, które wspiera nauczycieli nie tylko materialnie, ale i emocjonalnie, umożliwiając im pełne wykorzystanie swojego potencjału.

Poczucie skuteczności w pracy (Źródło: Raport Librusa)

Nauczyciele wymagają wsparcia na różnych płaszczyznach, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i w grupie. Aby sprostać tym potrzebom, raport Librusa przedstawia szereg zaleceń:

• Regularne monitorowanie samopoczucia: Systematyczne śledzenie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych emocji nauczycieli.
  
• Stworzenie warunków dla skutecznej komunikacji: Umożliwienie otwartego dialogu między nauczycielami a kadrą zarządzającą.
  
• Budowanie kultury organizacji opartej na relacjach: Zachęcanie do networkingu i uczestnictwa w projektach pozazawodowych.
  
• Działania zapobiegające wypaleniu zawodowemu: Organizowanie warsztatów i szkoleń, zapewnienie dostępu do specjalistów.
  
• Promowanie zdrowia psychicznego: Wprowadzenie warsztatów i szkoleń skupionych na dobrostanie psychicznym.
• Dbałość o zdrowie fizyczne: Organizowanie aktywności fizycznych i wydarzeń promujących zdrowy styl życia.
  
• Rozwój wsparcia psychologicznego i instrumentów interwencyjnych: Tworzenie systemów wsparcia dla nauczycieli.
  
• Szkolenia rozwijające umiejętności dydaktyczne i społeczne: Wsparcie w pracy z uczniami poprzez rozwijanie kompetencji.
  
• Platforma wymiany doświadczeń i dobrych praktyk: Umożliwienie dzielenia się wiedzą i doświadczeniami zawodowymi.
  
• Wspieranie współpracy z rodzicami: Rozwijanie komunikacji dwustronnej i angażowanie rodziców w działania szkolne/przedszkolne

W ramach badania dobrostanu zawodowego nauczycieli, przeprowadzonego przez Librusa, zastosowano model PERMA z psychologii pozytywnej. Analizowano elementy dobrostanu (well-being) i złego samopoczucia (ill-being), w tym emocje w pracy (pozytywne i negatywne), zaangażowanie, relacje z kolegami, poczucie sensu i skuteczności w pracy, a także stres, objawy wypalenia zawodowego i brak poczucia sensu.

Badanie objęło 7106 nauczycieli, w większości kobiety (85,4%), z różnych środowisk: wielkomiejskich (26,1%), miast średnich (25,4%), małych (13%) oraz wsi (34,5%). Średnia wieku uczestników to 47,4 lata, a średni staż pracy w zawodzie – około 22 lata.

Większość uczestników badania Librusa to nauczyciele szkół podstawowych (62,3%), liceów (11,1%), techników (9,3%) oraz zespołów szkolno-przedszkolnych (10,5%). Wśród nich 68,2% stanowią nauczyciele dyplomowani, 16,7% mianowani, a resztę dzielą nauczyciele kontraktowi i początkujący.

Interesującym odkryciem jest, że czynniki takie jak wiek, doświadczenie, miejsce zamieszkania czy stopień awansu zawodowego nie mają znaczącego wpływu na dobrostan zawodowy nauczycieli. To przeczy powszechnemu przekonaniu, że doświadczenie zawodowe czy środowisko pracy determinują podejście do zawodu. Wyniki te sugerują, że wyzwania i trudności w pracy nauczyciela są uniwersalne, niezależnie od tych czynników.

Badanie, przeprowadzone przez Librusa i dr. Mateusza Paligę, otwiera drogę do dalszych dyskusji na temat potrzebnych zmian w sektorze edukacji. Wskazuje na konieczność szerszego spojrzenia na problemy nauczycieli i poszukiwania rozwiązań, które będą wspierać ich dobrostan niezależnie od ich tła socjodemograficznego czy stażu pracy.

Podsumowanie:

Wyniki badania przeprowadzonego przez Librusa i dr. Mateusza Paligę, możemy wywnioskować, że stajemy przed obrazem nauczyciela, który mimo licznych wyzwań zawodowych, nadal potrafi odnaleźć pozytywne aspekty swojej pracy. Jednakże, niepokojące dane dotyczące wypalenia zawodowego, stresu i poczucia braku sensu pracy wskazują na pilną potrzebę wsparcia i zmian w systemie edukacji.

Ważnym wnioskiem z tego badania jest to, że problemy nauczycieli są uniwersalne i niezależne od takich czynników jak wiek, doświadczenie czy miejsce pracy. To pokazuje, że rozwiązania powinny być kompleksowe i skierowane na poprawę warunków pracy wszystkich nauczycieli, niezależnie od ich tła czy stażu.

W obliczu tych wyzwań, kluczowe staje się tworzenie środowiska pracy, które nie tylko wspiera nauczycieli w aspektach zawodowych, ale także dba o ich dobrostan psychiczny i fizyczny. Inicjatywy takie jak regularne szkolenia, warsztaty, wsparcie psychologiczne, a także budowanie pozytywnych relacji w miejscu pracy mogą znacząco przyczynić się do poprawy jakości życia zawodowego nauczycieli.

Zapraszam do dyskusji na moim blogu! Jakie są Twoje doświadczenia i opinie na temat wyników tego badania? Jakie zmiany uważacie za najbardziej potrzebne w systemie edukacji, aby wspierać nauczycieli? Podziel się swoimi przemyśleniami i pomysłami w komentarzach pod artykułem. Zmiany zaczynają się od jednostek…